Noorduyn Norseman C64a

Dit vliegtuig verdient – net als zijn ontwerper, Robert B.C. (Bob) Noorduyn – een ereplaats in de geschiedenis van het Nederlandse luchttransport, naast Anthony Fokker en Frits Koolhoven. Met de Norseman C64a bouwde Noorduyn een uniek ‘werkpaard’.

Bob Noorduyn begint als ontwerper bij Fokker; emigreert naar Amerika en doet verdere ervaring op bij Bellanca Aircraft Company en Pitcairn-Cierva Autogiro Company. Daarna begint hij – samen met Walter Clayton – in Canada een eigen bedrijf, Noorduyn Aircraft Ltd. (Later Canada Car and Foundry Cie.)

Met het oog op de behoefte van zijn markt, ontwerpt hij in 1934 ‘het ideale bushvliegtuig’. Kenmerkend daarvoor is de hoog geplaatste vleugel, het monoplane stalen frame, de mogelijkheid om er zowel wielen als skies als drijvers onder te monteren en een praktische tweepuntsophanging die een snelle wisseling van onderstel toelaat.

Het resultaat is een betrouwbaar werkpaard dat gestaag verkoopt. Na de introductie in 1935 blijft de Norseman bijna 25 jaar in productie. In de loop der jaren wordt hij enkele malen gemodificeerd.

In totaal worden er van de Mark I, II, III en IV 903 exemplaren gebouwd. Zowel de US Army Air Force als de Royal Canadian Airforces en de Canadese politie zijn grote afnemers. Het is ook een kolonel van de USAAF die de mogelijkheid test om de Norseman via Groenland over te vliegen naar Europa, waar dan nog de Tweede Wereldoorlog woedt.

Als ‘bushvliegtuig’ kan de C64a ook op kleine en lastige plekken landen. Op de slagvelden van Europa liggen dergelijke plekken vooral vlak achter de frontlinies. Daar levert het toestel vracht af en pikt het gewonden op. In die rol vliegen vele Norsemans mee in het spoor van de troepen van generaal Patton. En zorgen ze – ook in Nederland – dat de zwaarst gewonden zo snel mogelijk kunnen worden behandeld in een groter ziekenhuis, ruim achter de linies.

De Norseman is dus ook  een ‘traumahelikopter avant la lettre’. En voor de verzorging van de meestal zwaargewonden vliegen verpleegsters mee. Zo wordt dit ook een van de (slechts twee) typen vliegtuigen waar vrouwen in meevliegen onder oorlogsomstandigheden.

Dit is de reden dat de restauratie van dit vliegtuig zal worden afgerond met het aanbrengen van ‘nose art’ in de gedaante van een verleidelijke, vliegende verpleegster  genaamd ‘La Belle Dame Sans Merci’. Deze naam voert terug op een vijftiende-eeuwse Engelse legende. Dichter John Keats verwoordde die poëtisch en vroegnegentiende-eeuwse schilders gebruikten het verhaal dankbaar als inspiratiebron om ‘fatale vrouwen’ af te beelden.

Aan de Norseman kleeft ook een triest feit. Op 15 december  1944 stapt de orkestleider van de Army Air Force Band – de wereldberoemde bigbandleider en jazztrombonist Glenn Miller  die zijn talent nu inzet voor de geallieerde troepen – in een Norseman voor een vlucht over Het Kanaal. Zijn vlucht komt nooit aan en wilde speculaties doen de ronde. Maar met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid is de oorzaak een fout van de piloot of een technisch mankement.

Een ander bijzonder feit is dat het stadje Red Lake in Ontario – onder Noorduynliefhebbers – nog altijd wereldberoemd is als ‘The Norseman Capital of the World’. Alle reden dus om deze beroemdheid (en drievoudig filmster!) met eigen ogen te komen bekijken!